Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) to przewlekła choroba zapalna stawów związana z łuszczycą skóry. Należy do grupy spondyloartropatii seronegatywnych i charakteryzuje się zapaleniem stawów obwodowych, kręgosłupa, przyczepów ścięgnistych oraz zmianami skórnymi. Choroba dotyka około 30% pacjentów z łuszczycą i może prowadzić do znacznego upośledzenia funkcji stawów i obniżenia jakości życia.
Obraz kliniczny ŁZS
Łuszczycowe zapalenie stawów ma kilka charakterystycznych cech:
- Zapalenie stawów obwodowych – asymetryczne, często dotyczące palców rąk i stóp
- Zapalenie palców (dactylitis) – tzw. „palce kiełbaskowate”, charakterystyczne dla ŁZS
- Zapalenie przyczepów ścięgnistych (enthesitis) – najczęściej w okolicy ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego
- Zmiany skórne – łuszczyca może poprzedzać objawy stawowe, występować jednocześnie lub pojawić się później
- Zmiany paznokci – naparstkowanie, bruzdowanie, onycholiza, występujące u około 80% pacjentów z ŁZS
Klasyfikacja i diagnostyka
Rozpoznanie ŁZS opiera się głównie na obrazie klinicznym:
- Kryteria CASPAR – obecność łuszczycy, zmiany paznokciowe, ujemny czynnik reumatoidalny, dactylitis, zmiany radiologiczne
- Badania laboratoryjne – podwyższone OB i CRP, ujemny czynnik reumatoidalny i anty-CCP
- Badania obrazowe – RTG (nadżerki, proliferacja kostna), USG (zapalenie błony maziowej, enthesitis), MRI (wczesne zmiany zapalne)
Nowoczesne podejście terapeutyczne
Leczenie ŁZS wymaga kompleksowego podejścia, uwzględniającego zarówno objawy stawowe, jak i skórne:
- NLPZ – pierwsza linia leczenia w łagodnych przypadkach
- LMPCh – leki modyfikujące przebieg choroby, takie jak metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna
- Inhibitory TNF-α – adalimumab, etanercept, infliksymab, golimumab, certolizumab pegol
- Inhibitory IL-17 – sekukinumab, iksekizumab
- Inhibitory IL-12/23 – ustekinumab
- Inhibitory JAK – tofacytynib
- Inhibitory PDE4 – apremilast
Wczesne rozpoznanie i leczenie ŁZS jest kluczowe dla zapobiegania nieodwracalnym uszkodzeniom stawów. Nowoczesne leki biologiczne i celowane znacząco poprawiły rokowanie pacjentów z tą chorobą, umożliwiając wielu z nich prowadzenie aktywnego życia zawodowego i społecznego.